CPH Theory Site

مرز بین ایمان و تجربه
 

نامه سرگشاده به‌حضرت آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی

همچنان‌که هیچ فرهنگ ثبت شده‌ای در تاریخ نیست که نوعی از دین در آن وجود نداشته باشد،  هیچ امری از امور عادی زندگی انسان نیز بی‌توجه به‌تجارب گذشته و در رأس آن دانش، قابل سامان دهی نیست. اعتقادات بر اساس اصولی ثابت و غیر قابل تغییر شکل می‌گیرد و تلاش پیروان برای درک و فهم درست این اصول و تطبیق هرچه بهتر رفتار خود با رفتار و توصیه‌های بانیان اعتقادات است. در حالی‌که دانش بر اصول و قوانین اکتشافی متکی است که انسان با مشاهده، تجربه و جمع‌بندی آنها ارائه می‌دهد. چون تجارب محدود و دانش تکاملی است، هیچ‌یک از اصول و قوانین شناخته شده، خلل ناپذیر نیست و همواره مورد شک و تردید است. علاوه بر آن تا به‌حال هیچ نظریه‌ای بدون اشکال و ابهام مطرح نشده و چنین می‌نماید که در آینده نیز چنین خواهد بود.

همچنین اشکالات و ابهامات در نظریه‌های موجود است که زمینه تحقیقات آتی را فراهم می‌کند تا دانش روند تکاملی خود را طی کند، تکاملی که با قاطعیت می‌توان گفت هیچ حدی برای آن قابل تصور نیست. در یک جمله؛ ایمان بر اراده‌ی خداوندی استوار است که توسط انبیاء و از طریق وحی نازل می‌شود و دانش بر قانون خداوندی (از دید خداباوران) متکی است که توسط انسان کشف می‌شود. مرزبندی بین ایمان و دانش نه‌تنها نافی اعتقادات نیست، بلکه راه جلوگیری از گسترش خرافات و موجب سربلندی و سرزندگی مردم است. مردم ایران زمین از نظر اعتقادات اگر جلوتر از سایر ملل نباشند، چیزی کمتر ندارند. آنچه که باعث عقب افتادگی ایران شده، کم توجهی به‌تجارب و دانش و نامشخص بودن مرز بین اعتقاد و دانش است.